BORGSWEER - Het Openbaar Ministerie (OM) eist 20 miljoen euro van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor het plegen van verschillende milieudelicten. Dat is de strafeis die de officier van justitie dinsdag uitsprak in de rechtbank in Zwolle. Het OM vermoedt dat de NAM gevaarlijke afvalstromen, die afkomstig zijn uit aardgaswinning, zonder vergunning heeft ontvangen, heeft (weg)gemengd en in de bodem heeft geïnjecteerd. De werkwijze van de NAM was jarenlang onzorgvuldig en niet transparant, terwijl burgers en overheid daarover juist goed geïnformeerd zouden moeten zijn.

Het strafrechtelijk onderzoek is gestart naar aanleiding van transportcontroles. De NAM vervoerde proceswater en daarbij werden op de transportdocumenten steeds verschillende codes, benamingen en producten aangetroffen. Duidelijk was dat er grote hoeveelheden werden vervoerd, terwijl er ook veel onduidelijkheden waren. Het uiteindelijke onderzoek richtte zich op een periode tussen 2010 en 2022. In die periode is vloeibaar afval, dat vrijkwam bij gaswinning uit de Noordzee, bovengronds verwerkt en uiteindelijk diep in de ondergrond in de Groningse plaats Borgsweer geïnjecteerd. Daarbij heeft de NAM de situatie voorgespiegeld alsof er gewoon afvalwater de grond in ging. Daar vroeg het vergunningen voor aan. Die vergunningen kreeg het bedrijf ook. In werkelijkheid werd er echter gevaarlijk afvalwater ontvangen en ging dit gevaarlijk afvalwater de grond in, zonder vergunning.

Gevaarlijke stof kwik

De NAM boort op zee naar aardgas. De grondstof die daarbij wordt gewonnen is vloeibaar en bestaat uit onder andere water en aardgascondensaat. Deze stoffen worden gescheiden. Het water wordt afgevoerd als gewoon afvalwater, maar het bevat de gevaarlijke stof kwik. Daarom moet het volgens het OM juridisch behandeld worden als gevaarlijk afvalwater. Om gevaarlijk afvalwater te mogen ontvangen, te mengen en te injecteren zijn vergunningen nodig. Op die manier kan er ook goed toezicht worden gehouden op de manier waarop en in welke hoeveelheid, stoffen weer terug de bodem in gaan. Dat toezicht is belangrijk voor het milieu en onze (leef)omgeving en voor de veiligheid en gezondheid van mensen.

Onverantwoord gedrag

Door het geven van een onjuiste voorstelling van zaken door de NAM en daarmee niet transparant te zijn, heeft de NAM zich onverantwoord gedragen. Voor iedere Nederlander geldt dat de wet- en regelgeving moet worden gevolgd. Dat is niet anders voor een groot en gespecialiseerd bedrijf als de NAM.

Leiding NAM was verbolgen

De samenleving moet erop kunnen vertrouwen dat een grote en machtige speler als de NAM zich aan de regels houdt. De historie op het gebied van aardgaswinning en de ontwikkelingen daar omheen in de maatschappij, zou aanleiding moeten zijn om een integere en zorgvuldige houding aan te nemen. Uit verschillende tapgesprekken blijkt echter dat daar geen sprake van was bij de leiding van de NAM. Toen mogelijk ook de rol van leidinggevenden in beeld kwam bij het OM, zijn er vanuit de NAM niet succesvolle pogingen gedaan om op het hoogste politieke niveau invloed uit te oefenen.

Houding NAM

Het OM vindt een straf van 20 miljoen euro op zijn plaats. Deze is evenredig en doeltreffend in relatie tot de lange periode waarbinnen de feiten zijn gepleegd. Daarnaast is ook de omvang van de onderneming meegewogen in de strafeis. Uit het onderzoek blijkt verder dat de NAM kosten bespaarde door de wet- en regelgeving niet na te leven. In totaal gaat het daarbij om een bedrag van ruim 5,6 miljoen euro. Het OM is van mening dat misdaad niet mag lonen en heeft daarom de rechter gevraagd dit bedrag te ontnemen.